Kültürel mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması son zamanlarda önemi gittikçe artan bir konu haline gelmiştir. Bu konuda hem hükümetler, hem sivil toplum hem de bireyler yoğun bir biçimde çalışmaktadırlar. Burada en önemli konular kültürel mirasın ne olduğunun belirlenmesi, nitelikli koruyucu önlemlerin alınması ve geniş kitlelere yaygınlaştırılması için ne tür yolların kullanılacağıdır. Dijital teknolojiler ve dijitalleştirmenin yaygınlaşması bu üç unsuru da etkileyen bir faktör haline gelmiştir.
Dijitalleşme yok olmaya çok müsait olan çeşitli kültürel miras unsurlarının kimi boyutlarıyla korunabilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi yolunda önemli imkân sağlamaktadır. Kimi zaman deprem, sel, toprak kayması gibi doğal nedenlerle oluşan felaketlerle kimi zaman savaş veya Vandalizm gibi insan unsurlarının yol açtığı nedenlerle ortaya çıkabilecek kültürel miras kayıplarının dijital bilgilerinin saklanması ile önüne geçilebilmektedir. Bu konu BirKültür olarak bizim de ana faaliyet alanımızı oluşturmaktadır.
Dijital Kültürel Miras Ağı (DKM) bizler gibi bu alanda çalışmakta olan farklı unsurları bir araya getirmeyi ve ortak projeler üreterek kültürel mirasın dijitalleştirilmesi konusunda bir kolektif eylemlilik planlamaktadır. Bu doğrultuda oluşumun internet sitesinde amaçları şu şekilde belirtilmiştir: “Türkiye’de başta öğrenciler olmak üzere doğru bilgiye ulaşmak isteyenler için kaynak altyapısını oluşturmayı ve uzman grubunu bir araya getirmeyi hedeflemektedir. Bunun yanı sıra bu alana yönelik Türkçe içerik oluşturmak, alanda eksikliği bulunan mevzuat, standart, rehber ve ilkeleri tespit etmek, bununla ilgili çalışma grupları kurulmasını sağlamak istenmektedir. Ağdaki tüm çalışmalar gönüllü olarak, kar amacı gütmeyen bir şekilde, gerçekleştirilir.”[1]
Bu amaçlar doğrultusunda DKM Ağı 4 Mayıs 2024 tarihinde Ankara’da Unite Ortak Mekân çatısı altında bir tanışma toplantısı gerçekleştirdi. Toplantıda ilk olarak açık rıza metinleri ve katılımcı listesine imzalar ile başlayan resmi bir prosedür gerçekleştirildikten sonra ilk olarak bir buz kırma oyunu olan ‘speed dating’ oyununa başlandı. Bu oyundaki amaç ilk olarak ortak yönlere sahip olan ve olmayan insanların hızlı bir şekilde tanışması, karşılaşması ve fikirlerini ortaya koymasına yönelikti. Oyunda ilk olarak belli temalar içeren ana başlıklar belirlendi ve bu ana başlıklarda bir saat kadranı çizilip -12,3,6,9 şeklinde- kenarlarına yazıldı sonrasında katılımcılar o saatte konuşacak insan bulup hem tanıştı hem bu konu başlığı hakkında konuştu. Ardından bu etkinlikte beklenti ve önerilerimizi bir kâğıda yazıp panoya asmamız istendi.
Yazılan beklenti ve önerileri dikkate alarak ilk oturum Nurdan Atalan Çayırezmez’ in sunumuyla Dijital Kültürel Miras Ağı hakkında kısa bir bilgilendirmeyle başladı. Sonrasında bir diğer konuşmacı Creative Commons Türkiye lideri Orçun Madran’dı. O da kısa bir sunumla Creative Commons (CC) oluşumundan bahsederek özgür yasal araçlar ile yaratıcılığın ve bilginin paylaşımına, tekrar kullanımına olanak veren kar amacı gütmeyen bir organizasyon olduklarını belirtti. İnternet sitelerinde amaçlar şu şekilde belirtilmiştir: “Creative Commons (CC), sağladığı özgür yasal araçlar ile yaratıcılığın ve bilginin paylaşımına, tekrar kullanımına olanak veren kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Bu amaçla bir açık lisanslar topluluğu sunar. Bu lisanslar herkesin kullanımına açık ve ücretsizdir.”[2]
Öğle arasından sonra bir diğer etkinliğe geçildi. Bu etkinlikte rastgele seçilmiş 5’er kişiden oluşan ‘Dijital Haklar’, ‘Açık Veri’, ‘Dijital Kültürel Miras’, ‘Kültürel Mirasın Korunması’, ‘Bilgiye Erişim’ başlıklı gruplar oluşturuldu. Gruptaki insanların konu ile ilgili hem bilgilerini ölçmek hem de bu bilgi akışı ile karşılıklı bilgi paylaşımı etkinliği yapıldı. Sonrasında da her bir gruptan bu başlıklarda işlenen konulara dair kısa bir film çekmesi istendi. Bu kısa filmlerde oldukça keyifli anlar yaşandı.
BirKültür olarak ortak faaliyetler içerisinde yer alabileceğimizi düşündüğümüz DKM Ağı’nın bundan sonraki etkinlik ve faaliyetlerini takipte kalacağız ve çalışmaların seyrini gözlemleyeceğiz. BirKültür’ün ilkeleri içerisinde kültürel miras alanında bir arada çalışılabilecek tüm paydaşlarla ortak ve dayanışma içerisinde olma yaklaşımı bulunmaktadır ve bu yaklaşımla faaliyet gösterilmektedir.
[1] https://dijitalkulturelmiras.com/hakkimizda/
[2] https://creativecommons.org.tr/cc_nedir/
